Vooraf . . .
Door Tjalling van den Bosch
Het verhaal dat uw penneleur deze keer met u wil bespreken is misschien voor lezers die geen inzicht hebben in het denken van dammers iets moeilijker te begrijpen, maar toch doen we een poging om juist voor die mensen de sluier, die over een peinzende denksporter hangt, iets op te lichten.
Stellingsbegrip . . .
Vaak wordt verondersteld dat het onderscheid tussen sterke dammers en minder sterke dammers (slechte dammers bestaan niet!) vooral zit in het vermogen om ‘diep’ te kunnen rekenen. Uit onderzoek (onder dammers én schakers) is echter gebleken dat er nauwelijks verschil is tussen het rekenvermogen van een G.M.I. (staat voor Grand Maître International) en een ‘gewone’ dammer (voor zover die laatste überhaupt bestaat!)!!
Opmerkelijk natuurlijk, maar waar zit het verschil in speelkracht dan wel in? Sterke dammers hebben vaak door hun opleiding en ervaring een groot arsenaal ontwikkeld aan stellingen (spelsituaties die op het bord voorkomen) die ze in één oogopslag herkennen en doorgronden.
Het leren herkennen van bepaalde stellingen laat zich enigszins vergelijken met het leren lezen. Net zoals een kind eerst de letters moet leren herkennen, zo moet een dammer zich de spelregels en ‘de gang van de schijven’ aanleren.
Vervolgens leert een kind één-lettergrepige woorden herkennen, zoals dammers de eerste eenvoudige combinaties op het bord moet zien te vinden.
Daarna komen de ‘moeilijke woorden’ en zinsdelen voor het kind, te vergelijken met de ‘diepere combinaties’ op het dambord.
Op volwassen leeftijd kan een geoefend lezer razendsnel moeilijke teksten lezen, waarbij de betekenis direct tot hem/haar doordringt, zonder eerst na te denken over de letters, lettergrepen, woorden en zinnen!
Evenzo kan een damgrootmeester in een moeilijke stelling vrijwel zonder nadenken allerlei aanvalspatronen, standaard plannen, moeilijke combinaties en ideaal-stellingen herkennen.
H.D. de Groot . . .
Wetenschapper H.D. de Groot verrichtte zo’n 80 jaar geleden een onderzoek naar het denken van schakers.Ten bate van die zoektocht liet hij onder andere grootmeesters en ‘gewone’ schakers 5 á 6 seconden naar een bepaalde stand op het schaakbord kijken.Direct daarna vroeg hij de deelnemers aan het onderzoek om precies die stand te reproduceren op een ander (leeg) bord.Grootmeesters deden dat met een nauwkeurigheid van 92% goed; de ‘gewone’ schakers kwamen gemiddeld niet verder 50%.
Echter . . ., dit verschil was er alleen bij ‘natuurlijke’ stellingen (!), in de zin van stellingen (op het bord) die vanuit normaal partijspel mogelijk waren. Het meest opmerkelijke uit het onderzoek van De Groot was dat bij volkomen willekeurige plaatsing van de stukken op het bord (welke tijdens partijen onmogelijk zijn; dammers spreken dan ook wel van een krentenbrood!) bleek dat het verschil tussen beide groepen vrijwel nihil was!!
Ooit is er onder dammers een vergelijkbaar onderzoek gedaan en de uitkomst was vergelijkbaar met de conclusies van De Groot!
Met andere woorden; zolang een G.M.I. een stand op het bord herkent is hij/zij aanzienlijk beter ten opzichte van een minder sterke opponent, maar wanneer dat (geijkte) wegvalt moet de grootmeester net zo ploeteren als ‘jan-met-de-dam-pet’!!
Moge het voor ‘de gewone dammers’ in de marge een troost zijn!
Laten we, met het bovenstaande in gedachten, de World Cup*** Flevoland Open 2024 eens onder het vergrootglas leggen. Het eerste dat meteen opvalt is de grote hoeveelheid opzienbarende uitslagen (u weet het ondertussen wel: ‘De Blauwen’!). Zo waren er gelijkwaardige remises tussen spelers waar het verschil in rating (is een viercijferig getal dat de sterkte van een dammer aangeeft) zo’n 20 á 25% bedroeg (is echt extreem veel)!! Ook op het allerhoogste niveau waren er verrassende uitslagen; zo kwam de als nummer 1 geplaatste en voormalig wereldkampioen Shvartsman niet langs de Poolse Bankowska (remise), ondanks een ratingvoordeel van 300 punten voor de eerste (2443 tegen 2150)!
Yulia Bintsarovska
Yulia . . .
Nu is dat (remise spelen) natuurlijk nog wat anders dan één of andere dam-grootheid op een nederlaag te trakteren!!
Dat overkwam voormalig (en eenmalig) Nederlands damkampioen GMI Ron Heusdens (we mogen hier dus gerust spreken van een grootheid op damgebied!) in zijn partij tegen de 14-jarige Yulia Bintsarovska!
Op indrukwekkende wijze werd de grootmeester finaal van het bord geschoven!! In dit geval was er sprake van een ratingverschil van slechts 10% (in het voordeel van de GMI), maar de gymnasium-leerling bleek dus, ondanks het papieren-nadeel, in staat om (meervoudig NL) triatlon-denksport-kampioen onderuit te halen!
Maar . . ., (hoe vaak zei Johan Cruijff het al niet?: “In topsport gaat het om details”!) helaas zette Yulia haar dam op het ‘verkeerde veld’ en kon de GMI het vege lijf redden door ‘allesbehalve één weg te geven’ en zo toch nog een puntendeling te bewerkstelligen.
Voor Bintsarovska was het begin van het toernooi sowieso erg pijnlijk, want nadat ze in de openingsronde een punt te weinig had gekregen, eindigde ook haar volgende partij in een deceptie. In de tweede ronde kreeg ze opnieuw een GMI voor de kiezen (Jitse Slump) en ook aan die partij hield Yulia een punt te weinig over (verlies in plaats van een puntendeling).
In het dierenrijk is het bekend: Een getergde leeuw is levensgevaarlijk! Dat ondervond vandaag Henk van der Pol (geen GMI, maar wel – voormalig – gymnasium-leerling) tegen de getergde Bintsarovska; wreed werd Henk opgepeuzeld!
De derde ronde . . .
Eigenlijk absurd, en het staat ook haaks op de vorige ronden, maar deze keer geen enkele blauwe!! Wel deed de voormalig wereldkampioen Guntis Valneris uit Letland goede zaken door het 18-jarige talent Emre Hageman uit Den Haag aan zijn zegekar te binden. De man uit Riga gaat nu in de tussenstand alleen en met het volle pond (6 punten uit 3 partijen) op zak, aan kop. Morgen (derde ronde) krijgt hij Jacob Okken als opponent, die zich vandaag, door middel van een puntendeling, staande wist te houden tegen clubgenoot (en GMI) Wouter Sipma.Eigenlijk wilden we het hierbij laten, maar helaas komt nog net op tijd binnen dat ‘de hoop van de polder’ verrassend onderuit is gegaan!
Guntis Valneris – Emre Hageman
We doelen natuurlijk op Matheo Boxum, wiens talent al zo vaak is bezongen (en terecht), maar die vanmiddag een optater kreeg van de Pool Filip Kuczewski!
Vrijwel de gehele partij ging 14-jarige Boxum aan de leiding en toen het allemaal net niet leek te winnen probeerde hij ijzer met handen te breken; zo leek het tenminste, want de weg naar remise lag lange tijd open!
Nu werd Boxum slachtoffer van z’n eigen dadendrang; 0-2 voor de Pool!
(Matheo, maar even bij Yulia vragen hoe het precies zit met die getergde leeuw!).
Hier laten we het nu echt bij, maar eerst nog wel even dit:
Dienstmededelingen . . .
Elke dag is er een flinke aanloop van publiek; juist die categorie moet even goed opletten:
Morgen (dinsdag 23 april 2024) staan er twee ronden op het programma.
Om precies 10.00 uur vangt de vierde ronde aan en om 15.30 uur de vijfde ronde.
Op de Speellocatie (Brasserie De Voorst) beschikt men over een uitstekend menu, dus het hoeft u op dat gebied aan niets te ontbreken (we spreken uit ervaring) en natuurlijk is ‘het natje’ ook ruim en voldoende aanwezig!
Graag tot morgen.
